Depresyon

Depresyon çağımızın en yaygın rahatsızlıklarından birisidir. Bazı insanlarda hastalık şeklinde gelişir. Bati ülkelerin sağlık bakanlıkları alarm verecek kadar konuya ciddi bakıyorlar. Sağlık sigortaları depresyon hastalığı için özel paketler sunuyorlar. Belirli küresel gelişimler tüm bir ülkeyi etkileyebiliyor.
Mesela son küresel ekonomi krizden sonra intihar oranı göze çarpacak kadar yükseldiydi. Depresyon nedir, insanları ne kadar etkiler ve depresyon nasıl yenilir gibi sorularımıza Psikolog Berna Görgülü Çelik açıklık getiriyor.

Depresyon nedir?

Şairler depresyonu daha ilgi şekilde tanımlıyor. Bir şairin sözü ile başlamak istiyorum. ‘Depresyon sen boğulurken etraftaki herkesin nefes aldığını görmek’ diye tanımlamış. Depresyon hastaları aynen bu duyguyu hissederler. Psikoloji dilinde depresyon ise, Daha önceleri zevkle yaptığımız aktiviteleri çeşitli çevresel, hormonal ve genetik bozukluklardan dolayı yapmak istemediğimiz, zevk almadığımız çökkünlük halidir diyebiliriz. Depresyonun belirtileri, hiçbir şeyden tad alamama hali, depresif duygu durumu, uyku düzeninde değişiklikler (uykuya dalamama, az ya da çok uyuma), iştah ve kilo değişiklikleri, halsizlik, enerji kaybı, değersizlik ve suçluluk duyguları, karar verme, düşünme ve dikkat süreçlerinde zorlanmalar, kişisel bakımda özensizlik, sık sık ağlama isteği, intihar düşünceleri olarak sıralanabilir.

Melankoli olmak depresif olmak anlamına mı geliyor?

Hayır. Melankoli, kişinin az hareketli ve heyecansız olduğu depresyondan kaynaklanan bir duygudurum bozukluğu anlamında kullanılmaktadır. Yani, melankoli depresyondan kaynaklanmaktadır. Melankoli için depresyonun ilerlemiş hali diyebiliriz.

Halkımız çok mu melankolik?

Bu konuda çeşitli görüşler mevcut, sosyoekonomik olarak duygu durum hali değişse de halkımız son yıllarda giderek melankoliden sıyrılan bir yapıdadır diyebiliriz. Bunu söylemek için son 2 yıldaki ülke gündemine bakmamız yeterli. Her ne kadar kaos dolu bir ortam olsa ve yaşanan iç felaketler artsa da (soma kazası gibi) insanlar kendilerini bu duygu durumundan çıkarmak için yöntemler bulmaktadır.

En depresif insanlar Türkler mi?

Bu konuda birinciliği İskandnav ülkeleri almaktadır. İntihar oranının en yüksek olduğu ülkeler de bunlardır. Bunun sebebi güneş ışınlarını az almalarıdır. Bizim ülkemizde depresyon oranı diğer toplumlara göre çoktur demek iddialı bir söz olur. Bu konuda yapılan araştırmalar ülkemizin orta sıralarda olduğunu göstermektedir.

Majör depresyon ile depresyon arasında ne fark vardır?

Major depresyon, depresif duygu belirtilerinin yaşam boyu yaygınlığının %17-19, bir yıllık yaygınlığının ise %1-9 arasında olduğu, sık görülen, atakları uzun süren bir hastalık halidir. Depresyon, yukarıda saydığımız duygu durumlarını bir kez yaşamaksa, majör depresyon bunların çok daha fazla, uzun ve yıkıcı olduğu bir haldir.

İlaç almamız gerekiyor mu?

Evet, depresyon tedavisinde özellikle klinik ve majör depresyonlarda çoğunlukla ilaç almak gereklidir.

Ne zaman psikoloğa, ne zaman psikiyatriste gitmeyi tavsiye edersiniz?

Depresyon iki uçlu bir hastalıktır. Öncelikle hormonel dengemiz, daha sonra düşünce sistemimiz değişir. Depresyon tedavisi için öncelikle bozulan beyinsel işlevlerin düzelmesi gerekir, ilk adım psikiyatrist olmalıdır. Fakat sadece psikiyatristle kalınan bir depresyon tedavisi yarım kalmıştır. Bozulan düşünce sistemini (bilişleri) düzeltmek için psikoterapi şarttır. Psikoterapi, depresyon tedavisi için koruyucu mekanizma görevi almaktadır. Kişinin sonraki yıkımlarında onu daha güçlü ve baş etme mekanizmaları daha gelişmiş hale getirmektedir.

Çocuklarda neden depresyon oluşabiliyor?

Bunun sebebi çok çeşitli. Olsa da çocuklarda en temel sebep suçluluk duygusudur. Okul başarısızlığı, anne baba kaybı, anne baba boşanması, kardeş, sosyal iletişim bozuklukları, performans kaygısı gibi sebepler çocukları depresyona itebilmektedir.

Çocukları depresif olmaya karşı nasıl koruyabiliriz?

Öncelikle, çocukları suçlamamalıyız. Burada suçlamamalıyız derken, sınır koymamalıyız anlamı çıksın istemiyorum. Demek istediği sınır koyarken de suçluluk duygusunu çocuğa yüklememek. Çocuğun en çok etkilendiği duygu suçluluk duygusudur. Aynı zamanda anne baba olarak, çocuğun güvenli bir dayanağı olduğumuzu onlara hissettirmek önemlidir.

Depresyon hastalıklara yol açıyor mu?

Depresyon, kişide stres düzeyini yükseltir. Yükselen stres de bedensel fonksiyonlarımızı etkiler ve birçok hastalığa yol açabilir. Özellikle kronik mide rahatsızlıkları, migren, cilt ve deri hastalıkları gibi hastalıklar stresin yol açtığı hastalıklardan en yaygın olanlarıdır.

Depresyon hangi psikolojik rahatsızlıklara ayrıca temel olabiliyor?

Duygudurum bozuklukları, yaygın anksiyete, kaygı bozuklukları, yeme bozuklukları, şizofreni, alkol ve madde bağımlılığı gibi psikolojik rahatsızlıklara ayrıca temel olabilir.

Bir psikolog depresyonu tamamen yok edebiliyor mu?

Hayır. Depresyonun tamamen yok edilebilmesi için psikolog ve psikiyatristin birlikte çalıştığı bir tedavi modeli gereklidir.

Depresyon tedavisi nasıl uygulanıyor ve ne kadar sürüyor?

Depresyon tedavisi, öncelikle farmakolojik ilaç tedavisi yanında psikoterapi ile uygulanır. Toplamda 6 ay – 2 yıl arası bir süreç gerektirir.

Depresyon tedavisi kalıcı olarak rahatsızlığı uzun vadeli yok ediyor mu?

Evet. Fakat bunun için doğru tedavi yapılması şarttır. Alanında uzman bir psikiyatr ve uzman bir psikoterapist ile çalışılmalıdır. Bu konuda çalışılacak psikoterapistin psikoterapi yapabilmek gerekli sertifika ve eğitimleri tamamlanmış olmalıdır.

Depresyon tedavisini başarıyla sonuçlandıran bir insan sonrasında nelere dikkat etmeli tekrar depresif olmaması için?

Öncelikle üretkenlik önemlidir.Bir şey üretmeyen, hiçbir şeye yaramadığını hisseden, kendisini yetersiz hisseden bir kişinin depresyona yakalanma ihtimali yüksektir. Depresyonda sosyal destek çok önemlidir. Sosyal destek sistemleri (aile, arkadaşlar) kuvvetli, ilişkileri gelişmiş bir kişinin depresyona yakalanma ihtimali daha azdır. Aynı zamanda kişinin kendisini özgür ve birey hissetmesi önemlidir. Özellikle kişiyi hayatında esir gibi hissettiren durumlar varsa, bu durumlardan kurtulmak için çaba sarf etmelidir.